De Wwft maakt onderscheid tussen subjectieve en objectieve indicatoren bij het beoordelen van ongebruikelijke transacties. Dit onderscheid is belangrijk omdat beide typen indicatoren een andere rol spelen in het identificeren van verdachte activiteiten.
Objectieve indicatoren zijn transacties of gedragingen van een cliënt die objectief risicovol zijn volgens de normen die in de Wwft gesteld worden. Ze laten geen ruimte voor interpretatie en worden altijd beschouwd als ‘ongebruikelijk’. In de leidraad van de BFT lees je de indicaties van objectieve indicatoren.
In deze blog gaan we dieper in op subjectieve indicatoren: ongebruikelijke transacties, verdachte structuren of gedragingen die vragen moeten oproepen en waarin het professionele oordeel van de accountant cruciaal is. In het ergste geval kan het namelijk een signaal zijn dat de cliënt die je controleert, zich schuldig maakt aan witwassen of zelfs financiering van terrorisme. Bovendien is het als Wwft-plichtige organisatie je plicht om te letten op signalen die wijzen op ongebruikelijke activiteiten.
Lees ook: De BFT heeft nieuwe leidraden Wwft opgesteld: dit moet je weten
Wat zijn subjectieve indicatoren
Subjectieve indicatoren zijn signalen die vragen. Het zijn factoren die je het vermoeden moeten geven dat er iets niet klopt, maar dat dit niet zwart-wit in een checklist te vangen is. Dit is anders dan objectieve indicatoren, die níet voor discussie vatbaar zijn en altijd als ‘ongebruikelijk’ worden beschouwd.
Voorbeelden van subjectieve indicatoren
- Onverklaarbaar gedrag van de cliënt: De cliënt geeft ontwijkende antwoorden of is niet transparant over de herkomst van middelen.
- Complexe structuren: De cliënt maakt gebruik van complexe bedrijfsstructuren of tussenpersonen zonder legitieme reden.
- Transacties zonder economisch doel: Als de cliënt grote contante stortingen doet maar dit niet past bij het profiel van de cliënt, moeten alarmbellen afgaan.
- Afwijkend gedragspatroon: Als de cliënt plots transacties uitvoert die afwijken van eerdere patronen, zoals geld overmaken naar een hoogrisicoland.
- Druk uitoefenen: De cliënt dringt aan op een snelle uitvoering van een transactie zonder duidelijke reden of documentatie.
Het herkennen van ongebruikelijke transacties die subjectief zijn, vergt vakkennis, alertheid en professioneel beoordelingsvermogen. Schakel bij twijfel daarom een adviseur in.
Lees ook: Zakendoen met cliënten in risicolanden: zo pak je dat aan
Wat doe je als je een subjectieve indicator tegenkomt?
Het herkennen van een subjectieve indicator is stap één, maar hoe ga je er vervolgens mee om
1. Onderbouwen en documenteren
Als je een subjectieve indicator ziet en twijfelt, is het essentieel dat je dit kunt onderbouwen. Dit kun je doen door de context te schetsen: wat is de situatie? Waarom is deze transactie opvallend of ongebruikelijk? Door de transactie te vergelijken met vergelijkbare transacties binnen de sector of historische gegevens van de cliënt. Of door bewijs te verzamelen – als het kan extern – zoals marktgegevens of inschattingen van deskundigen.
Lees ook: Transactiemonitoring voor accountants
2. Professioneel oordeel toepassen
Voordat je overgaat tot melding, moet je zo grondig mogelijk onderzoeken of de transactie inderdaad reden geeft tot zorg. Die beoordeling is – nogmaals – geen exacte wetenschap en is sterk afhankelijk van jouw ervaring en vakkennis. Als het kan, bespreek de transactie dan met collega’s, het management, of de compliance officer. Extra ogen kunnen helpen om een situatie beter te beoordelen en risico’s in te schatten.
Als je onvoldoende kunt onderbouwen dat er reden is tot zorg om over te gaan tot melding bij de FIU-NL, kun je een toelichting in de controleverklaring doen en de situatie blijven monitoren.
3. Melden bij FIU-Nederland
Als je wel vermoedt dat een transactie of cliënt mogelijk betrokken is bij witwassen of terrorismefinanciering, ben je verplicht dit te melden bij FIU-Nederland – lees hier hoe je dat doet.
Deze melding moet zo compleet zijn en zoveel mogelijk informatie bevatten, zoals: wie is de cliënt? Wat is de omvang, herkomst en bestemming van de middelen? Wat maakt de transactie verdacht?
Je hoeft dit meestal niet zelf te doen; de compliance officer of een andere verantwoordelijke binnen de organisatie verzorgt doorgaans de melding.
Belangrijke aandachtspunten bij melding
- Geheimhoudingsplicht. De cliënt mag nooit weten dat je een melding hebt gedaan. De wet stelt een absolute geheimhoudingsplicht. Het schenden ervan wordt beschouwd als een economisch delict. Wel kun je de cliënt adviseren om onwettige activiteiten te stoppen.
- Bescherming voor jou als accountant. Als je een melding correct hebt ingediend bij FIU-NL, ben je beschermd. De verstrekte informatie mag niet tegen jou of je organisatie worden gebruikt in een opsporingsonderzoek of strafrechtelijke vervolging. Zo kun je je wettelijke plicht vervullen zonder angst voor represailles.
Subjectieve indicatoren zijn een uitdaging, maar ook een kans om jouw professionele expertise te laten zien en een bijdrage te leveren aan het voorkomen van witwassen en terrorismefinanciering.
Weet jij waar je op moet letten? Check de BFT-leidraad met voorbeelden van subjectieve indicatoren en doe de check.
