Geheimhoudingsplicht transacties

Bij het melden van een voorgenomen ongebruikelijke transactie geldt er een geheimhoudingsplicht. Deze geheimhouding is er om de melder van de transactie te beschermen. Meldingen worden vertrouwelijk behandeld en melders zijn niet aansprakelijk voor schade die derden lijden als gevolg van een melding.

De relevante wettelijke bepalingen, zoals de Wet melding ongebruikelijke transacties (Wet MOT) en de daaropvolgende Wwft, regelen de meldplicht en geheimhoudingsplicht. Het niet naleven van de meldplicht kan worden aangemerkt als een economisch delict, terwijl het melden van een ongebruikelijke transactie geen strafbaar feit oplevert.

Zodra een transactie bekend is als ongebruikelijk, of er een voornemen is tot het uitvoeren van een dergelijke transactie, moet deze direct worden gemeld. Meldingen van ongebruikelijke transacties (en meldingen in het algemeen) worden beoordeeld door toezichthoudende instanties aan de hand van de criteria die door de overheid hiervoor zijn opgesteld. Deze instanties houden toezicht op de naleving van zowel de meldplicht als de geheimhoudingsplicht, zodat instellingen zich aan de wet houden en misstanden worden voorkomen.

Inleiding

De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) speelt een centrale rol in het Nederlandse beleid om het financiële stelsel te beschermen tegen misbruik.

Financiële instellingen, zoals banken, levensverzekeraars en beleggingsinstellingen, maar ook beroepsgroepen als notarissen, advocaten en belastingadviseurs, zijn verplicht om ongebruikelijke transacties te signaleren en te melden.

De Wwft schrijft voor dat organisaties hun cliënten zorgvuldig moeten onderzoeken voordat zij een zakelijke relatie aangaan of transacties uitvoeren. Dit cliëntenonderzoek vormt de basis voor het herkennen van ongebruikelijke transacties en het naleven van de meldplicht.

In dit artikel bespreken we de belangrijkste aspecten van de Wwft, waaronder de geheimhoudingsplicht, de meldingsplicht en het cliëntenonderzoek, en leggen we uit hoe deze bepalingen bijdragen aan de bescherming van het financiële stelsel.

Meldingen ongebruikelijke transacties in het kort

• Meldingen niet mogen worden gebruikt voor een opsporingsonderzoek tegen de melder.

• Beroepsgroepen als notaris, advocaat, kunsthandelaren en kunstbemiddelaars vallen onder de meldplicht. Ook bemiddeling bij de aan- of verkoop van kunstwerken valt hieronder.

• Een mededeling aan cliënten over een melding moet binnen de wettelijke kaders blijven.

• De Wet MOT vormt de basis voor de huidige meldplicht en is geïntegreerd in de Wwft.

• Samen met andere instanties treed justitie gezamenlijk op bij de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering.

Ongebruikelijke transacties melden: achtergrond

De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) vormt een essentieel onderdeel van het Nederlandse beleid om het financiële stelsel te beschermen tegen misbruik. Financiële instellingen en andere organisaties zijn op grond van deze wet verplicht om ongebruikelijke transacties te melden bij de Financial Intelligence Unit (FIU) Nederland.

Het is belangrijk dat organisaties transacties melden zodra het ongebruikelijke karakter van een transactie wordt vastgesteld, omdat dit een belangrijke reden is voor melding. Door het tijdig signaleren en melden van transacties met een ongebruikelijk karakter, wordt voorkomen dat crimineel geld wordt witgewassen of gebruikt voor de financiering van terrorisme.

Wettelijke vereisten rond ongebruikelijke transacties

Volgens de Wwft zijn financiële instellingen en andere meldingsplichtige organisaties verplicht om een cliëntenonderzoek uit te voeren en ongebruikelijke transacties te melden bij de FIU Nederland. Een transactie wordt als ongebruikelijk beschouwd wanneer deze afwijkt van wat normaal is binnen de zakelijke relatie of de gebruikelijke bedrijfsvoering van de cliënt. Het gaat hierbij om elke handeling waarbij geld of andere waarden worden overgedragen of beschikbaar gesteld.

De aard en het doel van de relatie met de cliënt spelen een grote rol bij het beoordelen of een transactie ongebruikelijk is. Daarnaast moeten instellingen zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens en duidelijk vastleggen waarom bepaalde informatie wordt verzameld. Bij het melden van een ongebruikelijke transactie moeten de volgende gegevens worden verstrekt: de identiteit van de cliënt, de aard en het bedrag van de transactie, de datum en plaats van uitvoering, en de reden waarom de transactie als ongebruikelijk wordt beschouwd. Deze gegevens zijn essentieel voor een juiste melding en opvolging.

De meldplicht is een belangrijk instrument om verdachte transacties tijdig te signaleren en te rapporteren.

Hoe kun je ongebruikelijke transacties melden bij vermoeden van witwassen?

Iemand die een melding doet van een ongebruikelijke transactie bij de Financial Intelligence Unit (FIU) doet dit via het portaal van de FIU. Bij het melden deel je transactiegegevens met de FIU.

Bekijk ook: FIU-indicatoren

Het is belangrijk om ook een vertrouwenspersoon, meestal de compliance officer, hiervan op de hoogte te stellen. Vervolgens kunnen jullie samen de melding doen. Hierna geldt er vervolgens een tipping-off verbod.

Dit staat ook wel voor een geheimhoudingsplicht waarbij je niet anderen mag informeren over de melding van de ongebruikelijke transactie. In de praktijk is de toepassing van de vrijwaringsregels en meldingsplicht van groot belang voor de bescherming van instellingen en melders die correct handelen volgens de Wwft.

Lees meer over AVG en Wwft

Objectieve indicatoren

Objectieve indicatoren zijn vastgestelde criteria die helpen bij het herkennen van ongebruikelijke transacties. Deze indicatoren zijn gebaseerd op feiten en omstandigheden die niet passen binnen de normale bedrijfsvoering van een cliënt.

Voorbeelden van objectieve indicatoren zijn een contante storting van een groot bedrag, een ongewoon hoge waarde van een transactie of een opvallend groot aantal stortingen in korte tijd. FIU Nederland heeft per meldersgroep specifieke indicatoren opgesteld, zodat instellingen gericht kunnen controleren of een transactie als ongebruikelijk moet worden aangemerkt.

Door het toepassen van deze indicatoren kunnen financiële instellingen en andere organisaties effectief ongebruikelijke transacties identificeren en melden.

Lees meer: Hoe ga je om met objectieve en subjectieve indicatoren?

Cliëntenonderzoek

Een zorgvuldig cliëntenonderzoek is een van de belangrijkste verplichtingen onder de Wwft. Voordat een financiële instelling, notaris, advocaat of andere meldingsplichtige organisatie een zakelijke relatie aangaat of een transactie uitvoert, moet de identiteit van de cliënt worden vastgesteld en geverifieerd. Dit gebeurt aan de hand van een geldig identiteitsbewijs en, indien nodig, aanvullende documentatie over de herkomst van het geld, de bestemming van de middelen en de aard van de zakelijke relatie.

Het cliëntenonderzoek is bedoeld om inzicht te krijgen in de achtergrond van de cliënt en de omstandigheden waaronder transacties plaatsvinden. Op basis van deze informatie kan worden vastgesteld of een transactie ongebruikelijk is en of er mogelijk sprake is van witwassen of het financieren van terrorisme. Het onderzoek omvat onder meer het controleren van persoonsgegevens, het vaststellen van de uiteindelijke belanghebbende (UBO) en het beoordelen van het risicoprofiel van de cliënt.

Lees ook: Verscherpt cliëntenonderzoek Wwft: wanneer, waarom en hoe ver moet je gaan? 

Wanneer uit het cliëntenonderzoek blijkt dat een transactie afwijkt van de normale bedrijfsvoering of niet past binnen het verwachte patroon, kan dit aanleiding zijn om de transactie als ongebruikelijk te melden bij de Financial Intelligence Unit (FIU) Nederland. Door het uitvoeren van een grondig cliëntenonderzoek dragen organisaties bij aan de voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering en voldoen zij aan de wettelijke verplichtingen die de Wwft stelt.

Verplichtingen financiële instellingen

Financiële instellingen zoals banken, levensverzekeraars en beleggingsinstellingen zijn wettelijk verplicht om ongebruikelijke transacties te melden bij FIU Nederland. Maar ook andere beroepsgroepen, waaronder notarissen, advocaten en belastingadviseurs, vallen onder deze meldplicht.

De verplichting geldt uitsluitend voor transacties die mogelijk verband houden met witwassen of het financieren van terrorisme. Transacties die passen binnen de gewone bedrijfsvoering van de cliënt of die geen relatie hebben met witwassen of terrorismefinanciering, hoeven niet gemeld te worden.

Door deze meldingsplicht dragen financiële instellingen en andere organisaties bij aan de bescherming van het financiële stelsel en de bestrijding van economische delicten.

Vrijwaring voor melders in Wet MOT

Wanneer financiële instellingen ongebruikelijke transacties melden bij FIU Nederland, genieten zij een wettelijke vrijwaring. Dit betekent dat de informatie die in het kader van een melding wordt verstrekt, niet tegen de meldende instelling kan worden gebruikt.

Deze bescherming geldt zolang de instelling te goeder trouw handelt en niet zelf betrokken is bij witwassen of het financieren van terrorisme. De vrijwaring is bedoeld om instellingen te stimuleren om ongebruikelijke transacties te melden zonder angst voor juridische gevolgen.

Zo wordt het melden van verdachte transacties bevorderd en draagt het bij aan de effectiviteit van de wetgeving ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering.

Hoe kun je vermoeden van witwassen melden?

Iemand die een melding doet van een ongebruikelijke transactie bij de Financial Intelligence Unit (FIU) doet dit via het portaal van de FIU. Bij het melden deel je transactiegegevens met de FIU.

Het is belangrijk om ook een vertrouwenspersoon, meestal de compliance officer, hiervan op de hoogte te stellen. Vervolgens kunnen jullie samen de melding doen.

Hierna geldt er vervolgens een tipping-off verbod. Dit staat ook wel voor een geheimhoudingsplicht waarbij je niet anderen mag informeren over de melding van de ongebruikelijke transactie.

Meer lezen? Hoe je als accountant voldoet aan de meldplicht bij ongebruikelijke transacties