Wat moet je doen als het Bureau Financieel Toezicht langskomt? Anke Feenstra (advocate bij Hertoghs Advocaten) en Danny Mourits (Wwft-specialist bij ComplianceWise) geven advies in het terugkerende webinar ‘De toezichthouder komt langs, wat nu?’. Hieronder het antwoord op de meest gestelde vragen over de controle van het BFT (of zelfs de FIOD).
Waarom komt het BFT langs?
Komt het bureau financieel toezicht langs? Dan gaat het in de meeste gevallen om controle op de naleving van de Wwft, maar meestal ook naar aanleiding van een signaal over witwassen. Het kan ook om terrorismefinanciering gaan, maar dat komt minder voor. Jaarlijks wordt er naar schatting voor 60 miljard euro witgewassen.
Wie wordt door het BFT gecheckt?
De controles van toezichthouders op de naleving van de Wwft zijn niet alleen voor banken. Steeds meer branches vallen onder de Wwft.
De Europese richtlijnen op basis waarvan het BFT checkt zijn bedoeld om criminele activiteiten te voorkomen. Om de paar jaar verschijnt er een nieuwe richtlijn, zo kwam in 2018 de 5e AML-richtlijn. Deze richtlijnen hebben op steeds meer branches betrekking. Niet alleen banken, maar ook onafhankelijke financiële organisaties zoals accountants- en administratiekantoren.
Kun je je bij Wwft-controle verschuilen achter je geheimhoudingsplicht?
Nee, want je hebt een wettelijke informatieplicht naar de toezichthouder. Lees meer hierover op onze kennisbank ‘Geheimhoudingsplicht transacties’.
Wat doet het BFT?
Het BFT is een relatief nieuwe en een betrekkelijk kleine organisatie. In hun jaarplan kun je zien dat ze circa 10.000 kleine en middelgrote ondernemers checken op de naleving van regels tegen witwassen. Ze controleren niet alleen, maar hebben ook als doel om voorlichting te geven. Anders dan de Belastingdienst is het BFT aanvankelijk meer gericht op advies geven, je zult sneller een waarschuwing krijgen dan een boete. Alhoewel het BFT wel soortgelijke rechten heeft als de Belastingdienst en ook boetes kan opleggen. Maar het is lang niet vergelijkbaar met een FIOD-inval.
“Alhoewel de BFT wel soortgelijke rechten heeft als de belastingdienst en ook boetes kan opleggen, is het lang niet vergelijkbaar met een FIOD-inval.”
Wat voor soort onderzoeken doet het BFT?
Dit kunnen reguliere (periodieke) of risicogerichte (thematische) onderzoeken zijn. Een voorbeeld van een thematisch onderzoek heeft onlangs plaatsgevonden in de agrarische sector waar nog veel met contant geld wordt betaald. Dan zie je dat de toezichthouder vragenlijsten opgestuurd worden naar branchegenoten. Krijgen ze daar signalen uit? Dan kunnen ze overgaan tot een risico-onderzoek. BFT acteert ook op signalen uit de media.
Wat moet je doen om BFT en Wwft compliant te zijn?
Start op tijd met het onder controle krijgen van de Wwft in jouw organisatie. Doe dit niet last minute. Tijdens de controle wordt gecheckt hoe het kantoor omgaat met de Wwft, in een later stadium wordt er dieper ingegaan op hoe alles gedocumenteerd is. Je maakt het jezelf gemakkelijker om het risicobeleid en de dossiervoering direct op orde te hebben, want soms zit hier maar weinig tijd tussen.
Hoe gedetailleerd gaat het BFT te werk?
Menselijke fouten kunnen ontstaan. Je bent niet strafbaar wanneer je niet elke contante euro hebt uitgezocht en documenten daarover hebt vastgelegd. Maar er moet wel duidelijk een beleid liggen: hoe ga je om met contant geld, hoe selecteer je risico’s en hoe ga je daar mee om?
Hoe hoog zijn de BFT-boetes?
De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) geeft grenzen en richting bij het vaststellen van de hoogte van een boete. Per overtreding zijn in de wet en regelgeving basisbedragen opgenomen voor een boete. Het BFT heeft de bevoegdheid om deze basisbedragen te matigen.
Het percentage van de omzet is bij BFT-boetes richtinggevend. Indien de ondertoezichtstaande aantoont dat hij de boete niet kan dragen, geldt een percentage van het vermogen als richtlijn. (Bekijk de actuele hoogte van BFT-boetes.)
Je kunt een boete krijgen op basis van meldplicht categorieën en/of cliëntenonderzoek categorieën. Als sprake is van samenloop van een overtreding meldplicht met een overtreding cliëntenonderzoek, dan wordt het eerste bij het bepalen van de boetehoogte als uitgangspunt genomen, waarbij deze kan worden verhoogd vanwege de overtreding(en) cliëntenonderzoek.
Boetes en overtreding in meldplicht
A – categorie 1 licht (boete: 1% van de omzet)
Niet zeer risicovolle transactie(s), maar voldoende aanleiding om te melden. De ondertoezichtstaande heeft serieuze Wwft-afweging gemaakt, maar op onterechte gronden niet gemeld. Daarnaast kan bijvoorbeeld (bij een zakelijke relatie) een indicatie voor een lichte overtreding zijn dat het totaal bedrag van de transactie(s) < € 15.000 is.
B – categorie 2 gemiddeld (boete: 2% van de omzet)
Uitgangspunt: niet voldoen aan de meldplicht is ernstig en verwijtbaar. De ondertoezichtstaande had kunnen weten dat er voldoende aanleiding was om te melden, maar de ondertoezichtstaande heeft niet gemeld.
C – categorie 3 hoog (boete: 3% van de omzet)
Risicovolle transactie(s) die ten onrechte niet gemeld is/zijn. Grove nalatigheid. De ondertoezichtstaande behoorde te weten. Een indicatie kan zijn dat het totaal bedrag van de transactie > € 100.000 is. Van hoog risico kan ook sprake zijn door het aantal niet gemelde ongebruikelijke transacties.
D – categorie 4 zeer hoog (boete: 4% van de omzet)
Zeer risicovolle transactie(s) die ten onrechte niet gemeld is/zijn. De transactie(s) vroeg(en) duidelijk aandacht maar de ondertoezichtstaande heeft deze aandacht niet gegeven. De ondertoezichtstaande wist of behoorde te weten. Een indicatie kan zijn dat het totaal bedrag van de transactie > € 500.000 is. Van zeer hoog risico kan ook sprake zijn door het aantal niet gemelde ongebruikelijke transacties.
E – categorie 5 maximaal (boete: 5% van de omzet)
Door specifieke omstandigheden zeer verwijtbaar of zeer ernstig. Van maximaal risico kan ook sprake zijn door het aantal niet gemelde ongebruikelijke transacties.
Boetes en overtredingen in cliëntenonderzoek
Voorbeeld ernstige overtreding cliëntenonderzoek
Het niet bekend zijn van de UBO. Voorbeeld zeer ernstige overtreding: de herkomst van geld is niet onderzocht of er is geen verscherpt cliëntenonderzoek uitgevoerd, terwijl er sprake is van een hoog risico op witwassen.
Voorbeeld overtreding cliëntenonderzoek van gemiddelde aard
De identiteit van een cliënt natuurlijk persoon is niet geverifieerd, of de gegevens van deze persoon zijn niet actueel gehouden. Deze overtredingen worden op zichzelf in beginsel alleen beboet als minimaal vier dossiers zijn onderzocht. Om die reden is het van belang om een representatieve steekproef van cliëntendossiers te houden.
Voorbeeld lichte overtreding cliëntenonderzoek
Een ondertoezichtstaande beschikt wel over de juiste identificatiegegevens, maar bewaart deze van alle cliënten ongestructureerd in één ordner waardoor ze niet op opvraagbare wijze zijn vastgelegd. Hiervoor wordt geen boete opgelegd, maar bijvoorbeeld een waarschuwing of aanwijzing gegeven. Bij verhoogde of verlaagde ernst of verwijtbaarheid kan van de standaard categorie worden afgeweken.
> Overtredingen op meldplicht en cliëntenonderzoek voorkomen? Start vandaag nog je free trial. Met Wwft-software van Grub voorkom je boetes.
Wat moet je doen als het BFT voor de deur staat?
Vraag of het BFT zich wil legitimeren. Check of het wel echt ambtenaren van het BFT zijn. Je hebt ook het recht om te vragen wat de aanleiding en de grondslag is. Is het naar aanleiding van een melding? Of een periodieke check? Ontvang de BFT in een spreekkamer zonder dossiers en klanten en ga rustig het gesprek in. Schakel de persoon in die verantwoordelijk is voor de inrichting van de Wwft. Het is sowieso een goed idee om het gesprek met zijn tweeën in te gaan, twee horen meer dan een. Maak ook aantekeningen. Achterhaal de wettelijke grondslag, vragen naar de wettelijke basis staat vrij. Ook als de FIOD langskomt hoeft dit niet altijd vanwege een strafrechtelijk onderzoek te zijn, het kan ook gaan om een inlichtingenonderzoek. De I in de afkorting van FIOD.
Moet ik een advocaat inschakelen als de BFT langskomt?
Het is niet verkeerd om bijstand te vragen van een advocaat. Die kan vaak net iets meer suggesties doen en een inschatting doen van de risico’s op dat moment. Heb je hierover vragen? Neem dan eens contact op met Anke Feenstra of één van de andere Wwft-specialisten van Hertoghs Advocaten.
